Deze zomer klinken de klanken van het orgel als nooit tevoren. Eindelijk na 10 jaar is de restauratie van ons Holtgräve-orgel volledig afgerond. De liturgische
ingebruikneming vindt op zondag 13 juli plaats, deze zomer start de eerste concert serie en op vrijdagavond 12 september wordt het herboren orgel feestelijk
gepresenteerd aan orgelminnend Nederland. Kirstin Gramlich, cantor-organist van de Lebuinuskerk, en orgeladviseur Gerrit Hoving vertellen vol trots.
‘Hoe beter het orgel, hoe beter de organist kan worden. Met dit orgel kan ik steeds meer uit mezelf halen om het nóg mooier te laten klinken. Daar kijk ik erg naar uit, ik heb de zondagen afgeteld tot ik weer kan spelen’ deelt Kirstin. Het orgel is de afgelopen jaren in verschillende fases gerestaureerd: in 2018 werd de klankrestauratie opgeleverd, in het voorjaar van 2024 waren de negen balgen volledig gerestaureerd en nu zijn ook claviatuur, mechanieken en orgelkassen onder handen genomen. Gerrit: “In 2018 overtrof het resultaat alle verwachtingen en dat is nu weer zo. Er is onvoorstelbaar knap
vakwerk geleverd door alle betrokkenen!”
Alles draait om de wind
Bijzonder is dat het orgel ook bespeeld kan worden met ‘getreden wind’ waarbij twee ofdrie personen de balgen ‘treden’ waardoor er geen windmotor nodig is. Kirstin: “Het is ongelooflijk hoe prachtig het orgel dán klinkt, echt nog een schepje boven op het resultaat dat al is geleverd en precies zoals Holtgrave het bedoeld heeft.” Zowel op 13 juli als op 12 september is dit verschil te beluisteren. De oprichting van een balgentredersgilde zou in de toekomst moeten zorgen dat dit vaker kan. “We willen vrijwilligers de kans bieden onder de deskundige leiding van orgelbouwers Reil te leren hoe ze het orgel optimaal kunnen betreden.” Deelt Kirstin haar plannen. Interesse? Aanmelden kan nu al bij kirstin.gramlich@lebuinuskerk.nl
Het oog wil ook wat
De houten orgelkassen, inclusief het beeldsnijwerk van de Duitse beeldhouwer Stracké, waren ook hard aan restauratie toe. Beschadigingen, krimpscheuren in het hout en een doffe uitstraling van het orgel deden het instrument geen recht. Links naast de klok op het orgel dat het dichtst bij de mensen hangt is Vadertje Tijd te vinden, die in de allegorische kunst een personificatie is van de tijd. Gerrit: “Vadertje Tijd wordt vaak afgebeeld met een zeis in zijn handen. Helaas was dat attribuut al decennialang weg, dat hebben we nu opnieuw laten maken.”
Als een tierelier
Grote stadsorgels zijn niet eenvoudig om te bespelen, het vereist de nodige fysieke inspanning om alle mechanieken in een dergelijk instrument in beweging te krijgen. Het orgel in Lebuinuskerk was echter extra ‘taai’, wat belemmerend werkte voor de musici om alles uit het orgel en de muziek te halen. “Het speelt nu weer als een tierelier”, vertelt Kirstin. Deze zomer mogen diverse internationale toporganisten zoals Christine Kamp, Adriaan Hoek en Wilbert Berendsen dit ervaren in een zomerse concert serie. Kirstin: “Zij zullen zeker ook vrouwelijke componisten spelen, dat is een rode draad” Tijdens de boekenmarkt spelen twee aanstormende talenten op het orgel, zo kan het boekenmarkt publiek kennis maken met ons unieke klinkende erfgoed.
Het mooiste orgel van Nederland?
In 2020 plaatste Volkskrant-journalist Merlijn Kerkhof het orgel op de 30e plaats in de ‘ranking’ van mooiste orgels in Nederland. Hij schreef toen: “Pas sinds de laatste restauratie (2015-2018) weten we echt hoe meesterlijk Holtgräve in recyclen was.” Hij doelde daarbij op het gebruik van ouder materiaal bij de bouw van het orgel. “Ik ben er zeker van de we met de oplevering van deze restauratie stijgen in de ranglijst. Het resultaat is verbluffend mooi, ik nodig iedereen uit om ervan te komen genieten!” aldus de enthousiaste cantor-organist van de Lebuinuskerk.
—
Kom luisteren!
Op zondag 13 juli neemt de Protestantse Gemeente Deventer het orgel weer in gebruik in de eredienst. Kirstin Gramlich omlijst de liturgie dan feestelijk met grote werken uit de orgelliteratuur.
Vanaf 19 juli – 6 september is er een serie concerten van top organisten, waaronder op 3 augustus het boekenmarkt concert. Zie het overzicht in de agenda
Op vrijdag 12 september volgt het officiële presentatieconcert waar verschillende organisten het orgel op een kleurrijke wijze presenteren.
Op 13 september is Deventer orgelstad tijdens Open Monumentendag en Nationale Orgeldag. De dag opent om 10.30 uur met Ron König en eindigt om 16.15 uur met een slotconcert. Deze feestelijke dag zullen ook de jongeren van de Torenvalkjes bijdragen.
